"Beynəlxalq Əmək Təşkilatının dənizçilər üçün təqdim etdiyi yeni qlobal minimum əmək haqqı tövsiyəsi mühüm irəliləyiş kimi dəyərləndirilməlidir" - ekspert

Dənizçilik sektoru üçün sosial və iqtisadi baxımdan mühüm əhəmiyyət daşıyan yeni əmək haqqı tövsiyəsi, Beynəlxalq Əmək Təşkilatının (BƏT) təşəbbüsü ilə daha bir irəliləyiş kimi qiymətləndirilməlidir.

Cenevrədə keçirilən danışıqlar nəticəsində peşəkar dənizçilər üçün təqdim olunan tövsiyə xarakterli yeni minimum əmək haqqı çərçivəsi, həm işçilərin rifahını artırmağa, həm də sektorun beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılmasına yönəlmiş təşviqedici addım hesab olunmalıdır.

Əvvəlcədən qeyd edilməlidir ki, bu əmək haqqı rəqəmləri hüquqi cəhətdən məcburi deyil. Dənizdə Əməyə dair Konvensiyanın B2.2.4-cü maddəsi bu rəqəmləri tövsiyə xarakterli norma kimi təqdim edir və A2.2-ci maddəyə əsasən, onların tətbiqi üzv dövlətlərin və işəgötürənlərin qərarına buraxılır. Lakin bu o demək deyil ki, bu göstəricilər əhəmiyyətsizdir. Əksinə, bu tövsiyələr ölkələr üçün istinad çərçivəsi formalaşdıraraq, sosial dialoqa əsaslanan ədalətli əmək mühitinin qurulmasına təkan verir.

Məhz bu kontekstdə BƏT-in Sektoral Siyasətlər Departamentinin direktoru Frank Hagemannın fikri prosesin ruhunu əks etdirir:

“Dənizçilər qlobal iqtisadi münaqişələrin qurbanına çevrilməməlidir. Ədalətli ticarət, bu ticarəti mümkün edən işçilər üçün də ədalətli yanaşma deməkdir.”

Bu açıqlama göstərir ki, yeni əmək haqqı çərçivəsi yalnız maddi rəqəmlərlə yox, həm də insan mərkəzli yanaşmanın təzahürü kimi dəyərləndirilməlidir.

2026-cı ildən başlayaraq mərhələli şəkildə artırılacaq əmək haqqı (690 → 704 → 715 ABŞ dolları) həm inflyasiya fonunda real dəyərin qorunmasına, həm də dənizçilərin əməyi üçün minimum sosial təminatın möhkəmlənməsinə xidmət edir. 2025-ci ildə qüvvədə olan 673 dollarla müqayisədə bu artım 6 faizdən çox yüksəliş deməkdir ki, bu da artan həyat xərcləri fonunda vacib məsələdir.

Tövsiyənin Beynəlxalq Gəmiçilik Palatası (ICS) və Beynəlxalq Nəqliyyat İşçiləri Federasiyası (ITF) ilə birgə razılaşdırılması isə sosial tərəfdaşlığın effektiv nümunəsidir. Bu əməkdaşlıq formatı həm işəgötürənlər, həm də işçilər üçün qəbulolunan və balanslaşdırılmış çərçivə yaratmağa imkan verir.

Əlbəttə, bu cür tövsiyələrin real təsiri onların ölkə səviyyəsində necə qəbul olunacağına bağlıdır. Ancaq BƏT tərəfindən irəli sürülən bu göstəricilər, heç şübhəsiz, dünyanın dənizçilik sektorunda ədalətli əmək münasibətləri qurmaq istiqamətində niyyət və iradənin göstəricisidir.

Sonda qeyd etmək lazımdır ki, dənizçilər qlobal ticarətin 90%-ni daşıyan, lakin çox zaman görünməyən qəhrəmanlardır. Onların rifahı yalnız etik məsələ deyil — bu, həm də qlobal iqtisadi sabitliyin, insan hüquqlarının və sosial bərabərliyin təminatıdır. Bu baxımdan, BƏT-in yeni tövsiyəsi yalnız rəqəmlərlə deyil, dəyərlərlə ölçülən bir addımdır.

Dəniz nəqliyyatı üzrə ekspert – kapitan Rəsul Həsənov